Uray Caddesi
Mersin'de bir dönem ticaretin kalbinin attığı, kentin eski caddelerinden.
Cadde geçmişte İstasyon'dan Hükümet Konağı'na kadar devam eder ve İstasyon Caddesi adıyla bilinirdi. Gümrük Meydanı'na kadar olan kısım ise "Hükümet Caddesi" idi. Caddenin son bulduğu Gümrük Meydanı'nda bugün Ulu Çarşı yer alıyor.
Bu bölüm Mersin'in iç ve dış ticareti yönünden önem taşıyan kuruluşlarla doluydu. Burada Yeni Tüccar Hanı, Azak Han, Sursok İşhanı gibi önemli binalar vardı.
1925 yılında sosyal hayatta Türkçeleştirme faaliyetleri kapsamında belediyelerin adının "Uray" olması ve Mersin Belediyesi'nin de bu cadde üzerinde bulunması nedeniyle caddenin adı Uray Caddesi oldu.
Vahap Kokulu, "Çan'dan Hilal'e uzanan anıtsal yol" başlıklı yazısında Uray Caddesi'ne dair şu bilgileri verir:
"Mersin’de Osmanlıdan yadigar zengin mozaik ve bu mozaiğin temeli üstün ticari iş ahlakına dayalı teamüller ve terbiye zenginliği, Cumhuriyetin süratle gelişmesinin ve çağdaş ticaret hukukun egemenliğinin ivmesi olmuştur. Uray Caddesi bu başarıya ulaşmada emsalsiz bir ortam olmuş ve ticari hayatın gelişmesini ;cadde etrafındaki kurumları ile kuruluşları ile işyerleri ile kucaklamıştır.
Valilik Makamı, Adliye ve Devletin en seçkin kurumları Hükümet Binası içerisinde saygın yerini almışlardır. Hükümet Binasının hemen yanı başındaki Defterdarlık kurumu Türk maliyesi ve hazinesinin göz bebeği olarak işlevini sürdürmektedir.
Türkiye’nin en eski bankası TC Ziraat Bankası muhteşem bir mimariye sahip bina da (1892) caddenin ortasındadır. Hemen ilerisinde ise yabancı sermayenin temsilcilerinden Selanik Bankası (1926) ile ticari hayatın gelişmesine güç vermektedirler.
Mersin kent yönetimi, Belediyenin ilk binası bu cadde üzerinde Hükümet binası yanı başında yer almaktadır.(1922-1958)
Uray Caddesindeki ticari faaliyetleri icra eden tüccarlar ve ortaklıklar çevredeki illerin ve ülkelerin en seçkin müteşebbislerinden oluşmaktadır. Kayseri kökenli Mersinliler demir ve inşaat sektörü malzemeleri ticareti, Güneydoğu illeri kökenli Mersinliler bakliyat ve hububat ticareti, Beyrut ve Halep kökenli Mersinliler pamuk ve bakliyat üzerine uluslararası ticaret ve deniz lojistik işlevinde Mersin ve ülke ekonomisine güç katarlarken, Mersin’in narenciye ürünleri üretim ve pazarlaması ile güçlenen yaş sebze ve meyve sektörü temsilcileri müteşebbisler Uray Caddesinin bir diğer yüzü olarak Uray Caddesi ekonomik yaşamında yerlerini almaktaydı.
Uray Caddesi Mersinlilerin eskilerine ve yenilerine bir ekmek kapısı cadde olmuştur. İstihdamın kaynağı değil, denizi olmuştur. Mersin’in nüfusunun ve Mersin hedefli Anadolu’dan göçlerin hızla artışının temel sebepleri arasına Uray Caddesi ve çevresindeki iskelelerdeki istihdam imkanları olduğunu belirtmek mümkündür.
Uray Caddesinde iş ve ticaret hayatının sağladığı kazançlar Mersinlilerin sermaye birikiminin başlangıcı olarak Mersin ekonomi tarihinde yerini almıştır. Bu yoğun ekonomik ve ticari hayatın içerisinde Azakhan, Taşhan gibi anıtsal mekanları nasıl unutabiliriz? Uray Caddesi ve çevresinde konuşulan dillerde Mersin’de uluslararası ticari hayatın en önemli göstergesidir. Uray Caddesi ticari sakinlerinin dili Türkçedir, Arapçadır, Fransızcadır, İngilizcedir, Rumcadır.
Uray Caddesindeki yoğun ticari faaliyetler ve bu caddedeki Devlet kurumlarının varlığı birçok yan sektöre de mekan olmuştur.
Konsolosluklar,avukat ,gümrük komisyoncusu yazıhaneleri, noterler, seçkin kırtasiyeciler ve matbaalar, yerel gazete hazırlık ve basım evleri, kibar ve titiz berberler, tüccar terziler, Ortadoğu ve Çukurova mutfağının en leziz tatlarını sunan aş evleri, lokantalar. Uray Caddesi sakinlerinin dinlenme ve hoşça vakit geçirme mekanları da Uray Caddesinin yakın çevresinde yerini almıştır. Sahilde iskele manzaralı Ziya Paşa Gazinosu, Mersinli Ahmet Kıraathanesini en başta ve saygıyla hatırlayabilir ve son olarak bunlara Uray Caddesinin batı ucundaki Tüccar Kulübünü (1927)ekleyebiliriz." [1]
Yukarıda adı sayılan tarihi yapılar dışında kentin en eski kilisesi olan Hristiyan Latin Katolik Kilisesi, Karamancılar Binası gibi binalar da bu cadde üzerinde yer alır.
Geçmişte tamamen parke taşlarından oluşan cadde daha sonra asfalt kaplandı ancak üst üste kaplamalar caddede özellikle çok yağışlı zamanlarda su taşkınlarına neden olmaya başladı. 1997 yılında Akdeniz Belediyesi caddenin mevcut kaplamasını sökerek alt yapıyı yeniden düzenledi ve trafiğe açtı.
Kaynak: H. Şinasi Develi, Akdeniz'de İnci Kent: Mersin
